Kuzey Kafkasya Üzerine Düşünceler

Yazar: Balo Bilatti
Hazırlayan: M.Aydın Turan
Sayfa Sayısı: 39
Basım Tarihi: 2004
Baskı Sayısı: 1. Baskı
Boyut: 14,5 x 21 cm
Dil: Türkçe
Cilt Tipi: Karton Kapak
ISBN: 975-93775-3-5

Elinizdeki kitap, 1926-1939 arasında Kuzey Kafkasya bağımsızlık mücadelesinde önemli roller yüklenen bir mülteci teşkilatı olan “Kafkasya Dağlıları Halk Partisi” (KDHP) periyodiklerinde yer alan bazı yazıların sadeleştirilerek bir araya getirilmesi ile oluşturulmuştur.  

Kuzey Kafkasya’nın Bolşevik Rus hegamonyasına sokulması sürecinde yurtdışına çıkan bir Oset aileye mensup bulunan Balo Bilatti tarafından kaleme alınan bu satırlar, onun çağdaşlarından hayli farklı profile sahip olduğunu da göstermektedir.  

Mücadele arkadaşlarının birçoğu gibi mühendislik formasyonu almasına rağmen, Balo Bilatti, 1928 sonbaharında vefat eden ünlü politik mülteci Ahmet Tsalıkkatı’nın ardından KDHP hareketinin kuramsal zeminiyle ilgilenen başlıca sima olarak dikkat çekmektedir. Dönemin batı sosyolojisini ve siyasi akımlarını olduğu kadar, köklü felsefi ekollerini de yakından takip eden Bilatti, Kuzey Kafkasyalı mülteciler arasında 1930'lu yıllarda düşünsel arkaplanı en güçlü siyasi kişiliklerden biri halinde karşımıza çıkmaktadır.   Gerçek ve takma adlarla bir çok yazıya imza atan Balo Bilatti çeşitli platformlarda “Kafkasya Dağlıları Halk Partisi”ni temsil ettiği gibi (1), 1935’ten itibaren Sovyet Rusya mahkumu milletlere mensup mülteci teşkilatların bir üst organizasyonu olarak faaliyet gösteren “Promethe Birliği”nin yönetiminde de bulunmuştur. Balo Bilatti, “Kafkasya Dağlıları Halk Partisi”nin bazı zaruri sebeplerle “Severnıy Kavkaz” dergisiyle eşzamanlı neşrettiği Türkçe-Rusça dergilerden olup, ilk sayısı ve Mayıs-Haziran 1938’de birleşik sayı halinde çıkan “Prizıv”in yöneticiliğini de yapmıştır.  

Almanya’nın Polonya’yı işgalinde M. Said Şamil, Ayaz İshaki, M. Emin Resulzade, Edige M. Kırımal, Mirza Bala, Ali Azertekin gibi Promethe liderleriyle birlikte, Polonya hükümetinin tahsis ettiği iki araba ve koruma grubu eşliğinde 6 Eylül 1939'da Varşova’dan ayrılarak 17 Eylül 1939 günü Romanya’ya geçmiştir.  I

I. Dünya Savaşı’nı takip eden dönemde Alihan Kantemir ve Ahmet Nabi Magoma ile birlikte “Kavkaz” dergisinin yayınlanmasında rol oynayan Bilatti, yerleştiği ABD’nde “Kafkasya” (Der Kaukasus) ve “Birleşik Kafkasya” (Vereınıgtes Kaukasien) dergilerinin temsilciliğini yapmış; 1970 yılında yaşama veda etmiştir.

Kitapta yer alan yazılar, Bilatti’nin KDHP periyodiklerindeki birçok çalışması içinde birbirini tamamlayan nitelikteki yazılarıdır. Doğal olarak, kaleme alındığı dönemin izlerini taşıyan “Milli Hareketlerin İdeolojik Esasları” (2), “Federatif Devletin Esasları” (3), “Millet ve Dil” (4) ve “Milli Merkeziyetçilik” (5) başlıklı bu çalışmalar, onun temel ilgi alanında yer alıp, farklı süreçleri içeren “devlet kurma” ile “toplum kurma” sorunu çerçevesinde kaleme alınmıştır.   

Birleşik Kafkasya Hareketinin tarihsel gelişimi üzerine yapılan çalışmalara önemli katkıda bulunacak “Kuzey Kafkasya Üzerine Düşünceler”in ilgiyle takip edileceğini ummaktayız.  

M. Aydın Turan

Mayıs 2004-İstanbul